اضطراب و اختلالات اضطرابی یکی از شایعترین مشکلات و بیماریهای روانشناختی هستند.
همه ما ممکن است در دورههایی از زندگی اضطراب را تجربه کرده باشیم که کوتاه مدت بوده و با برطرف شدن عامل استرسزا، اضطراب ما هم از بین رفته باشد. اما افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، اغلب نگرانی و ترس شدید، بیش از حد، و مداوم درباره موقعیتهای روزمره خود دارند. اختلالات اضطرابی شامل دوره های مکرر و مداوم احساس اضطراب یا وحشت شدید است. این احساس اضطراب و هراس باعث بروز تداخل در فعالیتهای روزانه فرد شده، کنترل آن دشوار بوده، با خطر واقعی که فرد احساس میکند تناسبی نداشته و میتواند به مدت طولانی ادامه پیدا کند.
اضطراب علاوه بر افکار و احساسات ناخوشایند، میتواند تأثیرات مختلفی بر روی سلامت جسمی فرد نیز داشته باشد. اضطراب میتواند به صورت های مختلفی فرد را درگیر کند. علائم اضطراب با توجه به نوع آن در هر فرد متفاوت است. این نشانهها به علائم جسمی، روانی و رفتاری تقسیم میشوند.
نشانههای روانشناختی و رفتاری:
-احساس ترس، نگرانی، دلهره، وحشت، بیقراری، پریشانی یا تنش
-افکار تکرار شونده یا غیر قابل کنترل در مورد موضوع ترس یا اضظراب
-اختلال خواب: مشکل در به خواب رفتن یا خواب نامنظم، پرخوابی یا کمخوابی
-ناتوانی در حفظ خونسردی و راحت نشستن
-انجام کارهای روزمره با مشکل، مشکل در تمرکز
-اختلال در روابط اجتماعی
-کابوسهای شبانه
-افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
-احساس خطر قریبالوقوع
– اجتناب از قرارگرفتن در موقعیتهای اضطراب آور
نشانههای جسمانی:
– سردرد و سرگیجه
-پر خوری عصبی و افزایش وزن، یا بی اشتهایی
– افزایش ضربان قلب، تپش قلب و درد قفسه سینه، و افزایش احتمال ابتلا به فشار خون بالا
-علائم گوارشی از جمله تهوع، استفراغ، درد شکم و کاهش اشتها
-افزایش تعداد تنفس یا تنفس سریع، پی در پی، سطحی و احساس تنگی نفس
– تعریق زیاد، تعریق و سردی دستها، خشکی دهان
-بیحسی یا احساس گزگز در دستها و پاها
-تنش و گرفتگی عضلات، یا لرزش
– احساس ضعف و خستگی
اختلالات اضطرابی انواع مختلفی دارند. شایعترین انواع اختلالات اضطرابی عبارتند از:
-اختلال اضطراب فراگیر: فرد احساس اضطراب و نگرانی شدید و مداوم را در مورد تمام اتفاقات و فعالیتها، حتی فعالیتهای روزمره تجربه میکند. این احساس نگرانی با شرایط واقعی تناسب ندارد، کنترل آن دشوار بوده و بر روی شرایط جسمانی فرد هم تاثیر میگذارد. افراد مبتلا بسیار نگران هستند و با دلواپسی انتظار دارند بدترین اتفاق برای آنها رخ دهد.
-اختلال هراس یا حمله پانیک: تجربه حملات وحشت مکرر در زمان های غیرمنتظره که در عرض چند دقیقه به اوج خود میرسد. بیمار ممکن است احساس مرگ قریبالوقوع، درد قفسه سینه، تپش قلب و تنگی نفس در حین حملات داشته باشد.
-فوبیا یا ترسهای مرضی: ترس بیش از حد از یک شی ، حیوان ، خون و جراحت، رانندگی، پرواز، موقعیت یا فعالیت خاص.
-اضطراب اجتماعی (جمعهراسی): ترس شدید از قضاوت توسط دیگران در موقعیت های اجتماعی. برای مثال ترس از گفتوگو یا ملاقات با افراد ناآشنا و یا ترس از موقعیتهای خاص در جمع مانند سخنرانی در جمع.
-وسواس: افکار غیر منطقی مکرر که فرد را به انجام رفتارهای خاص و مکرر سوق می دهد.
-اختلال اضطراب جدایی: ترس از دوری از خانه، خانواده یا عزیزان.
-اختلال اضطراب بیماری: اضطراب غیرمعمول در مورد سلامتی، مشغولیت ذهنی قابل ملاحظه در مورد ابتلا به یک بیماری جدی، و عدم وجود علائم جسمی، یا وجود علائم جسمی بسیار خفیف که با نگرانی زیاد فرد متناسب نیست.
-اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): اضطراب به دنبال تروما یا یک واقعه آسیب زا. اتفاقات و حادثههایی همچون سوءاستفاده جنسی، تصادف، سوانح طبیعی مثل سیل و زلزله، جنگ و… از جمله مواردی است که میتواند فرد درگیر را با PTSD یا اختلال اضطراب پس از سانحه مواجه کند.
-آگورافوبیا: احساس وحشت از مکانها و موقعیتهایی که ممکن است باعث بروز حمله پانیک شده یا فرد احساس به دام افتادن، درماندگی یا شرمندگی کند. در آگورافوبیا فرد ترس یا اضطراب شدیدی را احساس میکند که مواجههی واقعی با موقعیتهایی مانند استفاده از وسایل حملونقل عمومی، بودن در مکانهای بسته مانند تئاتر یا مکانهای باز نظیر پارکینگهای بیسقف و تنها بودن بیرون از خانه آن را ایجاد میکند.
در صورت احتمال وجود اختلال اضطرابی و تجربه اضطراب شدید، فرد لازم است به درمانگر متخصص مراجعه کند. متخصص بالینی (روانشناس یا روانپزشک) ممکن است برای درمان اختلال اضطرابی از روشهای مختلفی استفاده کند:
-رواندرمانی، بخصوص درمان شناختی- رفتاری برای شناسایی و مدیریت افکار و احساسات مرتبط با اضطراب
-مدیریت استرس با استفاده از تکنیک های آرامش بخش همچون تمرینات تنفسی، مدیتیشن و خودآگاهی (مایندفولنس)
-پیشنهاد درمان دارویی
-تغییر سبک زندگی مانند خواب کافی، کاهش مصرف کافئین، انجام فعالیت بدنی منظم، رعایت رژیم غذای سالم، ترک سیگار و الکل
مشاهده بیشتر